عسل مرغوب، عسل کندو خوانسار

عسل چیست و چگونه تهیه می شود؟

عسل را زنبور از شهد گیاهان مختلف با غلیظ کردنشان درست می کند. مقدار آب شهد گل ها معمولا ۲۵ تا ۸۰ درصد است. شهد به وسیله غده یا غده های مخصوصی که معمولا در ته گل ها می باشند تولید و ترشح می گردد. زنبور این شهد را از روی گل ها جمع آوری کرده در داخل کیسه مخصوصی که در بدنش قرار دارد و فقط برای جمع آوری و ذخیره شهد درست شده به طور موقت انبار می کند. وقتی که محتوی کیسه به حدود ۴۰ میلی گرم رسید وی گل ها را رها و راه کندو را در پیش می گیرد. بین راه مقداری دیاستاز از نوع انورتاز – INVERTASES که در جدار همین کیسه تهیه و به داخل آن ترشح می شود، به شهد اضافه می نماید. به علاوه مقداری هم از آب آن را از راه جدار کیسه عسلی یا عسلدان جذب بدنش نموده و به کمک کلیه دفع می کند.
وقتی که وارد کندو شد آن را به همان حال نارس داخل سلول ها می گذارد و هنگام شب که قادر به خارج شدن از کندو نیست آن را دوباره به داخل کیسه ی ذخیره برده دیاستاز رویش اضافه نموده و آبش را باز جذب می نماید. این کار در شب آن قدر به وسیله زنبورهای مختلف تکرار می شود تا شهد کاملا غلیظ شده و مقدار آبش تا ۱۷ الی ۱۸ درصد پایین بیاید. چنین شهد غلیظی را عسل رسیده می نامیم. زنبورها هم پس از پر کردن سلول های شان ها با چنین عسل غلیظی معمولا سرشان را با موم می پوشانند. یکی از محبوبترین عسل ها ، عسل کندو خوانسار می باشد که به دلیل دارا بودن همه ی ویژگی های ذکر شده در نوشته های پیشین و همچنین تنوع زیاد و خواص خوب – رجوع کنید به – (عسل کامرانی خوانسار) در بین مردم از محبوبیت زیادی برخوردار است .
در نقاط خیلی مرطوب مثل استان های جنوبی دریای خزر به علت وجود رطوبت بیش از حد در هوا که اغلب حتی به ۱۰۰ درصد هم می رسد، زنبورها قادر نیستند مقدار آب موجود در شهد را به اندازه لازم پایین آورده و به حدود ۱۸ درصد برسانند تا عسل قوام طبیعی خودش را بگیرد. در چنین نقاطی مقدار آب شهد های حمل شده به کندو را فقط تا حدود ۲۴ درصد پایین آورده و در سلول می گذارند. به همین دلیل عسل های این منطقه معمولا رقیق و آبکی به نظر می رسند و ممکن است پس از مدتی ترش شوند. برای غلیظ کردن آن من عسل را به مناطقی که هوایشان خشک باشد آورده با کمی آب مخلوط نموده در ظرف غذا خوری می ریزم و شب ها با آویزان کردن ظرف غذا خوری در داخل کندو، در اختیار زنبورها قرار می دهم. زنبورها در این نقاط به راحتی مقدار آبش را تا ۱۸ درصد پایین می آورند و بدین طریق عسل قوام طبیعی خودش را به دست می آورد و قابل عرضه به بازار می گردد. ظرفی که عسل داخل آن است هرگز نباید سرباز در اطاق یا اشکاف یا یخچال گذاشته شود زیرا عسل قادر است که ذرات آب موجود در هوا را به شدت به خود جذب نموده و پس از مدتی رقیق و آبکی و در نتیجه نا مرغوب گردد.
بیشتر فعالیت برای غلیظ کردن شهد و تبدیلش به عسل را زنبورها در شب که به علت تاریکی هوا قادر به پرواز به خارج از کندو نیستند انجام می دهند. زنبورها نه شب می خوابند و نه روز. دائما در حال فعالیت هستند. اصلا پدیده ای شبیه خواب در زنبور عسل با وجود دقت فراوان دانشمندان تاکنون دیده نشده.
به غلط در بین عوام معروف است که عسل مدفوع زنبور عسل می باشد و حال آنکه زنبور شهد جمع آوری شده از گل را در کیسه بسیار تمیزی که داخل بدنش قرار دارد ذخیره نموده و پس از حمل به کندو از راه خرطوم در داخل سلول ها می گذارد. این موجود تمیز برای دفع مدفوع به خارج از کندو پرواز کرده و پس از دفع آن به داخل بر می گردد تا خانه خود را آلوده نکند.
نتیجه آنکه:
اولا: هیچگاه عمل دفع مدفوع در داخل کندو انجام نمی گیرد.
ثانیا: نه تنها عسل مدفوع زنبور نیست بلکه هیچ رابطه ای هم بین عسل و مدفوع زنبور عسل وجود ندارد.
عسل جوان یکی از موارد نادری است که در داخل آن هیچ میکروب یا باسیل یا ویروسی قادر به زندگی نیست.
تصور اینکه زنبورهای بعضی از نژادها عسل خوشمزه تر یا خوش رنگ تری جمع می کنند نیز عقیده ای عامیانه و خلاف حقیقت است. نژاد زنبورها در مزه و بو و رنگ عسل هیچ اثری نمی تواند بگذارد. آنچه در این کار موثر است نوع گلی است که شهد از روی آن به وسیله زنبور جمع آوری می گردد. به طور مثال هر گاه جمعیتی که نژادش معلوم یا حتی نا معلوم است شهد لازم را از روی گل آفتابگردان جمع کند عسلش بی مزه است و هرگاه همین جمعیت از گل گز شهد بیاورد عسلش بسیار خوب و خوشمزه خواهد شد. این موضوع عینا درباره رنگ عسل نیز صادق است. آنچه نژاد در وی موثر است مقدار محصول سالانه اش می باشد. بدین معنی که بعضی از نژادهای زنبور عسل قادرند سالانه عسل بیشتری جمع کنند و برخی از نژادها کمتر.